در کل دنیا همه کشورها، هم به صورت جامد و هم به صورت مایع، فضولاتی را تولید می کنند. قسمت مایع این فضولات، همان آب مصرفی است که در نتیجه کاربردهای مختلف آلوده شده است. از نظر منابع تولید، فاضلاب نیز ترکیبی از فضولاتی است که توسط آب از مناطق مسکونی، اداری و تاسیسات تجاری و صنعتی تولید می شود و در نهایت به آب های زیرزمینی، آب های سطحی تخلیه می شود.
فاضلاب تصفیه نشده حاوی میکروارگانیسم های بیماریزا و مواد آلی است که تجزیه مواد آلی فاضلاب تصفیه نشده باعث تولید گازهای بدبو می شود. این درحالی است که فاضلاب به دلیل داشتن مواد مغذی می تواند باعث تحریک رشد گیاهان آبزی شود. پس در نتیجه تصفیه و بی خطر سازی فاضلاب از اقدامات مهمی است که باید قبل از تخلیه به محیط زیست انجام شود.
هدف نهایی مدیریت فاضلاب، حفاظت محیط زیست می باشد به نحوی که با اصول بهداشت عمومی و مسائل اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی هماهنگ باشد .
اهداف تصفیه فاضلاب
در واقع فاضلاب از آبی که برای مصرف خاص تهیه شده است، می باشد و به هر دلیلی کیفیت خود را برای آن مصرف از دست داده و آلوده شده است.
یک متر مکعب فاضلاب می تواند 14 تا 20 متر مکعب آب را آلوده کند. برخی از این آلاینده ها مانع از استفاده آب برای مصارفی مانند آشامیدن، استحمام، تفریح، زراعت، مصارف صنعتی و غیره می شود.
از تصفیه فاضلاب به منظور سرعت بخشیدن به نیروهای طبیعی تحت شرایط کنترل شده برای اهداف اولیه زیر استفاده می شود:
- حذف مواد معلق و شناور
- شکستن مواد آلی قابل تجزیه بیولوژیکی (مواد آلی فساد پذیر ) به مواد معدنی کم ضرر
- نابودی پاتوژن و پارازیت ها
- حذف مواد سمی
مهم ترین اهداف تصفیه فاضلاب :
- تامین شرایط بهداشتی برای زندگی مردم
- پاک نگهداشتن محیط زیست
- بازیابی و استفاده مجدد از فاضلاب
- با توجه به رشد جمعیت و کمبود منابع آب ، تصفیه فاضلاب و استفاده مجدد از آن می تواند گامی موثر در جهت کاهش مصرف آب و حفظ منابع آبی باشد .
انواع فاضلاب و منشا آن
اجزا تشکیل دهنده فاضلاب و انواع فاضلاب هر اجتماعی تابع نوع سیستم جمع آوری است که ممکن است که شامل موارد زیر باشد:
فاضلاب خانگی
فاضلابی است که از واحد های مسکونی، تجاری، صنعتی و تاسیسات مشابه تخلیه شده،که به این نوع فاضلاب، فاضلاب بهداشتی گفته می شود که در نتیجه استفاده انسان از آب برای مصارف بهداشتی تولید می شود.
چون این فاضلاب در اثر فعالیت های انسانی تولید می گردد، بعضا به آن فاضلاب انسانی یا خانگی نیز گفته می شود.
سرویس های بهداشتی، استحمام، شستشوی ظروف، شستشوی سطوح و لباسشویی بیشترین فعالیتهایی هستند که تولید فاضلاب بهداشتی-انسانی می کنند. حجم فاضلاب بهداشتی ارتباط مستقیم با سرانه مصرف آب که نسبت به سطح رفاه و فرهنگ جامعه متفاوت است، دارد. طبق استاندارد های موجود تقریبا 90-80 درصد آب مصرفی به فاضلاب تبدیل می شود.
فاضلاب صنعتی
فاضلابی است که در آن فضولات صنعتی بیشتر است. این نوع از فاضلاب ها متغیرترین نوع فاضلاب است چون هر کارخانه و صنایع با توجه به ماهیت فاضلاب تولیدی خود، دارای شرایط خاص از فاضلاب می‌باشد.
فاضلابهای صنعتی در اثر مصرف آب در فعالیتهای صنعتی و یا از منابع صنعتی و در طول مراحل مختلف تولید و خطرناک ترین نوع فاضلابها را تشکیل می دهند.
فاضلاب های صنعتی بسته به نوع صنعت و میزان آلایندگی روش های متفاوتی جهت تصفیه فاضلاب دارند.
فاضلاب کشاورزی
بیشتر به زهکش زمین های کشاورزی اشاره داشته و معمولا حاوی آفت کش های مختلف، سموم و کودهای شیمیایی است .
سیلاب ها
جریان های سطحی است که شامل بارش باران و ذوب برف است که این بطور مجزا یا مشترک با فاضلاب های شهری جمع آوری ، تصفیه و دفع می شود .
جریان نفوذی
آب خارجی است که از طریق درز ها، شکاف ها، شکستگی ها و یا دیواره های متخلخل وارد شبکه فاضلاب می شود.